Παραγωγές – Ομάδα – Δημοσιεύματα: Συνεντεύξεις: Συνέντευξη Μακεδονία 2η– Επικοινωνία

Πηγή:Μακεδονία, Πανσέληνος, 23 Σεπτεμβρίου 2001-Τεύχος 107

Συνέντευξη στην Κυριακή Τσολάκη

Επιμονή στη μαθητεία και …στον Χάρμς.

Από το Μέγαρο Μουσικής Αθηνών μεταπήδησε στο Κρατικό θέατρο Βορείου Ελλάδος, ενώ μέσα σε πέντε χρόνια κατόρθωσε να διαμορφώσει μεγάλο μέρος του θεατρικού τοπίου του δήμου Σταυρούπολης, δίνοντάς του πανευρωπαϊκή διάσταση: συμμετοχή της ομάδας «Θεατρικό Εργοτάξιο» σε διάφορα φεστιβάλ της Ευρώπης, όπως και της ίδιας σε θεατρικά σεμινάρια. Ένα από αυτά οργανώνεται τον Οκτώβριο, στο πλαίσιο του δικτύου του Φεστιβάλ Μονοδράματος στη Μολδαβία, ενώ στο μέλλον θα ακολουθήσουν κι άλλα, στις δεκαπέντε χώρες που συμμετέχουν στο δίκτυο… Η Ισαβέλλα Μαρτζοπούλου ξεκινά τη χειμερινή περίοδο ανοίγοντας το νέο κύκλο του Εργαστηρίου Θεατρικής Αγωγής και ετοιμάζοντας παράλληλα τις παραγωγές του δημοτικού θιάσου Σταυρούπολης «Θεατρικό Εργοτάξιο». Πώς προέκυψε ο δημοτικός θίασος Σταυρούπολης «Θεατρικό Εργοτάξιο»; Ο δημοτικός θίασος Σταυρούπολης «Θεατρικό Εργοτάξιο» δημιουργήθηκε από τους αποφοιτήσαντες του πρώτου κύκλου σπουδών του Εργαστηρίου Θεατρικής Αγωγής. Έτσι, κατατίθεται πλέον στο παραστατικό μέρος της τέχνης η μαθητεία των ηθοποιών του εργαστηρίου, επειδή η θεατρική τέχνη μας ενδιαφέρει αφενός μεν ως «όχημα»-δηλαδή η μύηση και η μαθητεία του ηθοποιού-, αφετέρου ως παραγωγή του καλλιτεχνικού προϊόντος, δηλαδή ως παράσταση. Πώς αντιμετωπίζεται τη μαθητεία του ηθοποιού; Στο ανθρωπολογικό θέατρο ο ηθοποιός αντιμετωπίζεται ως μονάδα διερεύνησης των δυνατοτήτων του ανθρώπου. Αυτού συνεπάγεται φυσικά τη συνεργασία και άλλων επιστημών, όπως η κοινωνιολογία, η ανθρωπολογία, η εθνολογία, η ψυχανάλυση και βεβαίως η επιστήμη της φυσιολογίας, όσον αφορά στην ενεργοποίηση της παρόρμησης του ομιλούντος υποκειμένου. Το θέατρο ως τέχνη της αντίδρασης Τι εννοείτε παρόρμηση του «ομιλούντος υποκειμένου»; Είναι γνωστό ότι η συγκίνηση δεν κατευθύνεται από τον εγκέφαλο –π.χ. δεν δίνει εντολή ο εγκέφαλος για να αισθανθούμε φόβο, έρωτα ή και φυσικές καταστάσεις όπως κρύο ή ζέστη. Το ασυνείδητο είναι ο εντολέας για όλα αυτά, και επομένως το πώς ομιλεί ο ερμηνευτής, χωρίς να απομιμείται, δεν παύει να αποτελεί πεδίο έρευνας. Αντιμετωπίζουμε τον ηθοποιό, ως ένα νευρικό σύστημα που αντιδρά στα ερεθίσματα του περιβάλλοντος, γι’ αυτό και πολύ σωστά κατά την γνώμη μας έχει οριστεί ως τέχνη της αντίδρασης. Το ζητούμενο είναι η δημιουργία του λεγόμενου «οργανικού ηθοποιού», δηλαδή του ερμηνευτή που κατορθώνει οι αντιδράσεις του ή τα αντανακλαστικά του να μην μπλοκάρονται από τον εγκέφαλο. Στο πρακτικό μέρος της μαθητείας λειτουργούμε ξεκινώντας από το σώμα ως φορέας του νευρικού συστήματος σε συνδυασμό με την προσωπική ανάμνηση (ασυνείδητο), ώστε να φθάσουμε στην κινητοποίηση της παρόρμησης της ομιλίας. Ο λόγος είναι ένα μεγάλο πρόβλημα στον νωτιαίο μυελό της θεατρικής πράξης. Θα λέγαμε ότι στο είδος του θεάτρου που υπηρετούμε ο στόχος είναι η παραγωγή μιας άλλης πραγματικότητας (παράσταση) μέσα στην υπάρχουσα πραγματικότητα, με στοιχειώδη μονάδα τον άνθρωπο ως χρόνο και κατ’ επέκταση ως ρυθμό. Εννοείτε το σύστημα Γκροτόφσκι; Δεν υπάρχει σύστημα του εργαστηρίου του Βρότσλαβ ή των συνιδρυτών του: Γιέρζι Γκροτόφσκι, Λούντιβικ Φλάσσεν, Ριτσαρντ Τσίσλακ. Αντίθετα, ‘όλα αυτά τα σαράντα χρόνια μέχρι και σήμερα, μέσα στα οποία συνεχίζεται η έρευνα στην τέχνη του ηθοποιού στο Τσέντροσπεριμεντάλε στο Ποντετέρα, υπό τη διεύθυνση του Τόμας Ρίτσαρντ, αποτελεί κύριο μέλημα η αποφυγή της διατύπωσης αξιωμάτων, νόμων, όπως και η εξαγωγή κάποιων συμπερασμάτων εν είδει αποστάγματος, ως κατεύθυνση για τον ηθοποιό.

Ποια είναι η σχέση των ερευνών του εργαστηρίου του Βρότσλαβ με το έργο το Κονσταντίν Στανισλάφσκι; Η έρευνα του εργαστηρίου του Βρότσλαβ ήρθε να συνεχίσει από το 1960 και εντεύθεν το έργο το Στανισλάφσκι, από εκεί που είχε σταματήσει. Ισαβέλλα Μαρτζοπούλου και Λούντβιχ Φλάσσεν Κάτω από την επίδραση του εργαστηρίου αναπτύχθηκαν πιθανόν όλη η σύγχρονη πρακτική όσον αφορά στην τέχνη του ηθοποιού και σίγουρα η έμφαση στο σώμα ως εργαλείο. Επίσης όμως περίεργο ιστορικά ότι όλο και λιγότερο αναφέρονται οι πρωτεργάτες αυτού του εργαστηρίου, όπως Γιέρζι Γκροτόφσκι, Ριτσαρντ Τσίσλακ και ο Λούντιβικ Φλάσσεν. Ποια είναι τα σχέδια του θιάσου για το χειμώνα; Θα συνεχίσουμε τη μελέτη μας στο έργο του «τελευταίου Ρώσου πρωτοπόρου» συγγραφέα, Δανιήλ Χάρμς. Πέρυσι η παραγωγή μας «Ένα ταξίδι στη Βραζιλία» συνάντησε την αποδοχή των κριτικών και του κοινού, ενώ στο Φεστιβάλ των «Δύο Εθνών», στην Κολωνία, απέσπασε ενθουσιώδεις κριτικές. Την ίδια γραμμή πλεύσης σκοπεύουμε να ακολουθήσουμε και φέτος, ανεβάζοντας μερικά από τα πιο σημαντικά έργα του γνωστού συγγραφέα, σε συνεργασία με την ιστορικό τέχνης και μελετήτρια, του έργου του Χάρμς, Μαρία Τσαντσάνογλου, η οποία αποτελεί και μία από τις κύριες «πηγές» μου για τον μεγάλο συγγραφέα. Επίσης, το Γερμανικό Ινστιτούτο Θεσσαλονίκης ζήτησε τη συνεργασία μας για τα εγκαίνια του νέου κτιρίου τους, αναθέτοντάς μας μία παραγωγή με διαλόγους και σκηνές από το έργο του Κάρλ Βάλεντιν, του οποίου ταινίες θα προβληθούν για πρώτη φορά στην Ελλάδα. Σε ποια βάση σκοπεύετε να κινηθεί ο νέος κύκλος του Εργαστηρίου Θεατρικής Αγωγής; Μόνιμοι συνεργάτες του Εργαστηρίου είναι ο Λούντβικ Φλάσσεν και ο Χενκ Βαν Λούνεν Επίσης για πρώτη φορά έρχεται να διδάξει θέατρο του σώματος και butho ο Γκρέγκορ Βέμπερ. Επίσης εξακολουθούμε να διατηρούμε τη βασική ομάδα συνεργατών που διδάσκουν στο Εργαστήρι.